Truposz.

 

Część I – Streszczenie filmu „Truposz”

„Truposz” (Dead Man, 1995) Jima Jarmuscha to czarno-biały, psychodeliczny western z Johnnym Deppem w roli Williama Blake’a.

• Młody księgowy trafia na Dziki Zachód, gdzie przypadkowo zabija człowieka i staje się ściganym banitą.

• Ranny i zagubiony spotyka Indianina Nobody, który wierzy, że Blake jest wcieleniem angielskiego poety Williama Blake’a.

• Ich wspólna podróż to metaforyczna wędrówka ku śmierci i duchowemu przebudzeniu.

• Film jest antywesternem – zamiast heroizmu pokazuje pustkę, przemoc i rozpad mitu Dzikiego Zachodu.

Część II – William Blake jako narrator (pierwsza osoba)

(stylizowane na wewnętrzny monolog bohatera)

„Przybyłem tu z Cleveland, z nadzieją na pracę i nowe życie. Zamiast tego znalazłem pustkowie, w którym każdy krok prowadzi ku śmierci. Moje imię – William Blake – stało się dla innych symbolem, którego sam nie rozumiem. Indianin zwany Nobody widzi we mnie poetę, proroka. A ja? Ja jestem tylko człowiekiem, który przypadkiem pociągnął za spust i teraz błądzi między światem żywych a umarłych.”

Część III – Indianin Nobody i poezja Williama Blake’a

• Nobody interpretuje Blake’a jako wcielenie poety, którego twórczość zna z fragmentów.

• W jego oczach Blake nie jest zwykłym człowiekiem, lecz mistycznym przewodnikiem, którego słowa mają moc.

• Poezja Blake’a (np. „Tygrys”, „Pieśni Niewinności i Doświadczenia”) staje się w filmie ramą duchowej podróży – zestawieniem niewinności i brutalności świata.

• Nobody prowadzi bohatera jak szaman, wierząc, że jego droga to przejście ku transcendencji, a nie tylko ucieczka przed śmiercią.

Część IV – Robert Mitchum

• Mitchum, legenda klasycznego kina noir i westernu, pojawia się w „Truposzu” w jednej ze swoich ostatnich ról.

• Gra Johna Dickinsona, właściciela fabryki i bezwzględnego kapitalistę, który symbolizuje chciwość i brutalność Ameryki.

• Jego obecność nadaje filmowi meta-filmowy wymiar – Jarmusch świadomie obsadza ikonę starego Hollywood, by skontrastować mit westernu z jego dekonstrukcją.

Część V – Gabriel Byrne

• Byrne wciela się w Johna Schofielda, mężczyznę, który początkowo wydaje się sprzymierzeńcem Blake’a.

• Jego rola jest krótka, ale znacząca – pokazuje, jak szybko zaufanie i nadzieja mogą zostać złamane w świecie pełnym przemocy.

• Byrne wnosi aurę tajemniczości i zdrady, podkreślając, że w tym świecie nie ma miejsca na stabilne relacje.

Część VI – Co oznacza „Truposz” w filmie

• Tytuł ma wielowarstwowe znaczenie:

  • Blake jest dosłownie „truposzem” – ranny, powoli umiera, jego podróż to droga ku śmierci.

  • Symbolicznie jest „martwy” już od chwili przyjazdu – jego dawne życie, nadzieje i niewinność zostały pogrzebane.

  • W wymiarze duchowym „truposz” oznacza człowieka zawieszonego między światem żywych a umarłych, który dopiero w śmierci odnajduje sens i wolność.

• Jarmusch pokazuje, że każdy z nas jest w pewnym sensie „truposzem” – żyjemy w cieniu przemijania, a nasza podróż to nieustanne zbliżanie się do kresu.